1. Que tránh thai là gì?

2. Thời điểm tốt nhất để cấy que tránh thai sau sinh

3. Cấy que tránh thai có tác dụng phụ không?

4. Cấy que tránh thai có thật sự hiệu quả?

5. Đối tượng không nên sử dụng que tránh thai

1. Khả năng thụ thai sau sinh

2. Sau sinh nên sử dụng biện pháp tránh thai nào?

3. Các biện pháp tránh thai sau sinh an toàn khi cho con bú

1. Vòng tránh thai là gì?

2. Vòng tránh thai có mấy loại?

1. Thời điểm nào cần sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh?

2. Tại sao nên sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh?

3. Các biện pháp tránh thai sau sinh

3.1. Bao cao su

3.2. Cho con bú

3.3. Tránh thai bằng cách tính ngày rụng trứng

3.4. Phương pháp đặt vòng tránh thai

3.5. Phương pháp dùng thuốc tránh thai

3.6. Que cấy tránh thai

3.7. Thuốc triệt tinh trùng

3.8. Phương pháp triệt sản

Mặc dù là một sinh vật tiến hoá cao, song không thể nói rằng con người đã đạt đến mức hoàn hảo. Chúng ta vẫn dễ bị tổn thương trước các dịch bệnh, chân không chạy nhanh như báo, cơ thể không dẻo dai như mèo, mũi không thính như chó, mắt không tinh như đại bàng… Vậy, con người có thể trở thành siêu nhân được không?

Biến con người thành siêu nhân

Trong các nỗ lực để hoàn thiện cũng như “sửa chữa” con người, liệu pháp gene là một hướng đi sáng giá. Một trong những nhà di truyền học hàng đầu thế giới, George Church, cho rằng chúng ta đang tới gần hơn lúc nào hết trong công nghệ biến đổi gene. Thử tưởng tượng DNA như các thành phần của một cỗ xe, việc “độ” các đoạn gene “xấu” hoặc gene sang các bản “tốt” hơn sẽ giúp chúng ta khoẻ mạnh hơn và có thể sống thọ hơn, chẳng hạn như tới 200 năm ?

Liệu con người có thể “bá đạo” như Superman…

Dĩ nhiên, chúng ta sẽ không trở thành Superman, nhưng hoàn toàn có thể giống như Batman. Thử nghĩ đến cảnh chúng ta có những cơ bắp cực khoẻ, hoặc cơ thể không còn phát sinh mùi hôi, hoặc đánh lùi những căn bệnh tuổi già như Alzheimer, thậm chí là ung thư. Ai lại không muốn?

…hoặc mạnh mẽ và thông minh như Batman?

Song bạn đừng phấn khích quá sớm. Một công nghệ biến đổi gene mới được phát triển, CRISPR, hiện vẫn còn xa mức hoàn hảo. CRISPR về lý thuyết, tương tự thuật toán Find and Replace có trong các chương trình soạn thảo văn bản Word. Nó sẽ tìm những đoạn mã gene không tốt và thay vào đó những “dòng lệnh” tốt dưới sự lập trình của các nhà di truyền học. Tuy vậy, tính đến thời điểm này, độ chính xác của CRISPR hiện chỉ đạt 20%. Nó sẽ cần được hoàn thiện nhiều hơn nữa.

Nhưng bạn cũng đừng thất vọng. Ít nhất tính đến lúc này, theo Church, chúng ta đã có thể nghĩ đến việc thay thế 10 đoạn gene với các lợi ích sau:

• LRP5 – G171V/+ : Giúp xương khoẻ hơn
• MSTN : Giúp cơ bắp săn chắc, ít mỡ hơn
• SCN9A : Xoa dịu cảm giác đau đớn
• ABCC11 : Giảm việc tạo mùi cơ thể
• CCR5, FUT2 : Tăng đề kháng với virus
• PCSK9 : Giảm nguy cơ động mạch vành
• APP – A673T/+ : Giảm nguy cơ bị Alzheimer
• GHR, GH : Giảm nguy cơ bị ung thư
• SLC30A8 : Giảm nguy tiểu đường loại 2
• IFIH1 – E627X/+ : Giảm nguy cơ tiểu đường loại 1

Một trong những thành tựu tuyệt vời nhất của thế kỷ 20 là chúng ta đã cải thiện được đáng kể độ dài tuổi thọ. Tiến bộ y học, điều kiện sống được cải thiện, các chiến dịch chăm sóc sức khỏe cộng đồng và xóa sổ bệnh truyền nhiễm… đã giúp con người ngày một sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn khi về già.

Ít ai ngờ rằng vào năm 1900, tuổi thọ trung bình của toàn thế giới chỉ dừng lại ở con số 31. Đến giữa thế kỷ, một người trung bình cũng chỉ có thể sống tới năm 48 tuổi. Thế nhưng tới nay, dữ liệu thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chỉ ra: Tuổi thọ trung bình của toàn thế giới đã vượt mức 71 tuổi.

Câu hỏi là liệu điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Một số người cho rằng xu hướng tăng tuổi thọ sẽ tiếp tục phát triển nhanh chóng, mọi người sẽ sống đến 150, 200 và thậm chí là 1.000 tuổi. Tuy nhiên, một nghiên cứu kém lạc quan hơn chỉ ra rằng chúng ta đang chạm tới điểm giới hạn của việc tăng tuổi thọ.

Thách thức vẫn là làm sao để có nhiều người sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn, vượt qua giới hạn cho phép của những công nghệ y tế hiện nay. Đó luôn là một đề tài hấp dẫn những nhà nghiên cứu, các bác sĩ và thậm chí là những doanh nghiệp startup.

Ngay tại thời điểm này, đã có rất nhiều dự án hứa hẹn giúp con người tiếp tục cải thiện tuổi thọ. Nhìn vào đó, chúng ta có thể biết được phần nào tương lai trong 10 năm tới. Nếu tuổi thọ con người vẫn sẽ tiếp tục được kéo dài, điều đó sẽ được thực hiện như thế nào? Chúng ta phải cảm ơn những ai và vì điều gì?

Có điều gì đặc biệt trong các nghiên cứu kéo dài tuổi thọ?

Nghiên cứu kéo dài tuổi thọ gần như hoàn toàn nằm trong lĩnh vực y tế cộng đồng, nghĩa là tìm ra cách đề ngăn chặn bệnh tật khi chúng chưa xảy ra, đồng thời kết nối những bệnh nhân hiện tại với phương pháp điều trị hiệu quả nhất, trong thời gian sớm nhất.

Hầu hết các bác sĩ và chuyên gia chính sách đồng ý rằng đây là lĩnh vực tiềm năng lớn trong y học, có thể giúp con người kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên trớ trêu thay, y tế cộng đồng không dễ dàng nhận được tài trợ.

Lí do vì mọi người luôn coi trọng việc một bệnh nhân đã mắc bệnh và cần một loại thuốc mới, hơn là khi chuyên gia y tế cộng đồng nói rằng 500 người đang khỏe mạnh nhưng có thể nhiễm bệnh, nhưng cũng có thể không.

Nếu tiếp xúc nhiều với phương tiện truyền thông, bạn có thể thấy hứng thú với những câu chuyện một vài người có thể sống tới 200 tuổi. Nhưng trên thực tế, những nghiên cứu thú vị và thực tiễn nhất, để tiếp tục gia tăng tuổi thọ trung bình của con người, lại là giúp những ai lẽ ra chỉ sống tới 50 tuổi, nhưng giờ có thể trải qua sinh nhật thứ 70 của mình.

Những nghiên cứu đơn giản nhưng có thể cứu sống hàng triệu sinh mạng

Khi một số người nghĩ về những nghiên cứu kéo dài tuổi thọ, họ sẽ tưởng tượng ra những khung cảnh như phim viễn tưởng: Một cỗ máy có thể chỉnh sửa gen người, một lồng kính trong đó chứa những người ngủ đông hay chuyển não bộ sang một cỗ máy…

Thế nhưng, bạn có biết rằng nỗ lực để kéo dài tuổi thọ có thể đơn giản hơn nhiều. Một trong số đó đã từng được thực hiện từ năm 1964, khi Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, bác sĩ Luther Terry, công bố một nghiên cứu chứng minh rằng: Thuốc lá gây ung thư.

Suốt những thập kỷ sau đó, thuốc lá, từ một hình tượng tuyệt vời cho những người đàn ông sang trọng, trở thành một thứ bị nguyền rủa. Nó trở thành chủ đề nóng hổi cho mọi chính sách công và chiến dịch cải thiện nhận thức công chúng. Cả thế giới khi đó hạn chế hút thuốc lá.

Kết quả là gì? 20 triệu người đã chết trước tuổi 50 vì thuốc lá. Nhưng 8 triệu người khác đã được cứu sống. Những người kiểm soát lại thói quen hút thuốc của họ đã tăng trung bình tới 20 năm tuổi thọ.

Cho tới nay, vẫn còn một chặng đường rất dài mà chúng ta có thể làm với thuốc lá. Nhưng ví dụ trong quá khứ là minh chứng cho việc tuổi thọ con người có thể được gia tăng mạnh mẽ đến thế nào.

Câu hỏi đặt ra lúc này là: Những tiến bộ lớn trong nhiệm vụ kéo dài tuổi thọ con người sẽ trông như thế nào trong 10 năm tới? Không ai biết trước được tương lai, nhưng chúng ta hãy cùng điểm qua những kịch bản khả thi nhất:

Nếu bạn muốn kéo dài tuổi thọ, hãy suy nghĩ về việc thay đổi lối sống

Nếu như trong thế kỷ 20, việc chống lại thuốc lá đã cứu sống được hàng triệu người, thì ở thế kỷ 21, một nỗ lực thay đổi lối sống khác cũng có thể thực hiện điều tương tự.

Mục tiêu lúc này của chúng ta không phải là cai thuốc lá, mà là kiêng đường.

Rất nhiều nghiên cứu chỉ ra tiêu thụ đường là một trong những khía cạnh nguy hiểm nhất của chế độ ăn. Đường tàn phá cơ thể, gây béo phì, tiểu đường và rút ngắn tuổi thọ. Có những sự tương đồng đáng ngạc nhiên giữa đường của thế kỷ 21 và thuốc lá trong thế kỷ 20.

Một nghiên cứu mới công bố chỉ ra rằng ngành công nghiệp đường đã mua chuộc các nhà khoa học để lừa dối chúng ta suốt 5 thập kỷ, che mờ đi tác hại của việc tiêu thụ đường. Điều này giống hệt những gì mà ngành công nghiệp thuốc lá đã từng làm trước đó để đánh lạc hướng tác hại từ khói thuốc.

Ngày nay, nếu một người nào đó quyết định kiêng đường, họ sẽ có xu hướng sống lâu hơn đáng kể, so với những người vẫn tiêu thụ chúng thường xuyên.

Những nỗ lực chính để kiểm soát lượng đường mà người dân tiêu thụ đã đang được tiến hành. Nhiều quốc gia đã nghĩ đến việc đánh thuế đồ uống có đường. Mới đây ở Mỹ, đồng loạt 4 thành phố đã quyết định sẽ đánh thuế nước ngọt.

Trước đó, Philadelphia đã trở thành thành phố đầu tiên ở Mỹ đánh thuế nước ngọt. Họ đã nhận được những bằng chứng đầu tiên cho thấy rằng quyết định này có thể cứu sống rất nhiều người.

Trong tất cả những nỗ lực giúp con người kéo dài tuổi thọ, cuộc đấu tranh chống lại đường sẽ là mặt trận hứa hẹn nhất. Các dự đoán chỉ ra cuộc sống của chúng ta có thể kéo dài thêm sau 5 thập kỷ tiếp theo, nếu cuộc chiến chống lại đường làm được những điều tương tự như cuộc chiến chống lại thuốc lá.

Chúng ta sẽ tiếp tục xóa sổ những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Trong thế kỷ 20, tuổi thọ trung bình của con người được kéo dài nhờ một phần lớn vào nỗ lực chiến đấu với các dịch bệnh nguy hiểm. Những căn bệnh, trong quá khứ, cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mỗi năm, nhưng hoặc là chúng ta đã kiểm soát và giảm được sự tàn phá của chúng, hoặc là chúng ta đã hoàn toàn quét sạch chúng.

Hai ví dụ điển hình nhất là sự thành công từ những chiến dịch y tế cộng đồng và tiêm chủng mở rộng đã xóa sổ hoàn toàn bệnh đậu mùa và gần như toàn bộ bệnh bại liệt. Gần đây hơn, nỗ lực từ quỹ Carter Foundation của cựu tổng thống Mỹ Jimmy Carter cũng đã giúp chúng ta xóa sổ hoàn toàn căn bệnh thứ hai sau đậu mùa, đó là bệnh nhiễm kí sinh giun chỉ.

Trong thế kỷ 21, gần như chúng ta đã có thể chạm tay vào nút khai tử với bại liệt, nhưng còn một mục tiêu nào lớn hơn? Đó là xóa sổ sốt rét.

Cuộc chiến của con người với bệnh sốt rét đã diễn ra trong nhiều thế kỷ và ở khắp nơi trên thế giới. Tại nhiều khu vực, loài muỗi mang kí sinh trùng đã bị tiêu diệt hoàn toàn. Trong khi đó, những nỗ lực để điều trị bệnh tiếp tục được cải thiện. Kết quả là đầu thế kỷ 21, tỉ lệ tử vong do nhiễm kí sinh trùng sốt rét đã giảm tới 60%.

Tỷ phú Bill Gates đang tài trợ một dự án đánh bại sốt rét với hi vọng con người sẽ chiến thắng chúng sớm hơn nữa. Ngoài ra, có rất nhiều dự án và ý tưởng táo bạo cũng đang được thực hiện để hướng đến mục tiêu xóa sổ sốt rét. Một trong số đó là việc tạo ra những thế hệ muỗi biến đổi gen, vô sinh, hoặc chứa kháng thể sốt rét và thả chúng vào môi trường. Việc này sẽ phá vỡ trận địa sốt rét trên toàn cầu một cách tự nhiên và thầm lặng.

Nếu trong 10 năm tới, chúng ta tiếp tục có xu hướng thành công trong kiểm soát sốt rét, đó sẽ là một tin vui cho toàn thế giới.

Mark Zuckerberg và Priscilla Chan muốn “chữa khỏi mọi loại bệnh”

Trở lại thế kỷ 21 và những giấc mơ viễn tưởng, ở thung lũng Silicon cũng có không ít người đang nung nấu những ý tưởng táo bạo. Tỷ phú Peter Thiel là một ví dụ, ông bày tỏ sự quan tâm rất lớn tới những công ty đang làm việc trong lĩnh vực “parabiosis”. Về cơ bản thì parabiosis làm việc trên ý tưởng truyền máu của người trẻ cho người già, nó có thể giúp họ trẻ lại và kéo dài tuổi thọ.

Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa thung lũng Silicon là những con người ở đây không chỉ dừng lại ở mơ ước. Nếu đã có ý tưởng, họ sẽ thực hiện chúng thông qua các tài trợ nghiên cứu hoặc theo đuổi các giải pháp công nghệ kỹ thuật.

Tháng 9 vừa rồi, Mark Zuckerberg cùng vợ Priscilla Chan cam kết dành 3 tỷ USD cho một kế hoạch vĩ đại. Họ muốn mọi căn bệnh đều có thể được chữa khỏi vào cuối thế kỷ này, nghĩa là bao gồm cả ung thư. Nếu bạn muốn so sánh, 3 tỷ USD sẽ chỉ bằng một phần 10 số tiền mà Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ chi cho các nghiên cứu hàng năm. Nhưng Mark là người biết dùng tiền một cách đúng chỗ và sáng tạo.

Thay vì chỉ bơm tiền vào các nghiên cứu y học hiện có, Mark và Chan dựa vào quỹ của họ để thiết lập một hệ thống đầu tư và giải thưởng cho các dự án táo bạo. Họ cũng sẽ tài trợ cho các dự án hài hạn, có rủi ro cao, các dự án khoa học cơ bản và kết nối các bác sĩ và kỹ sư.

Mục tiêu của Mark và Chan không phải là cải thiện các phương pháp y tế và các loại thuốc men hiện có, họ muốn tạo ra một môi trường hoàn toàn mới trong cách mà con người chiến đấu với bệnh tật. Nếu điều đó trở thành sự thật, chúng ta phải định nghĩa lại mọi hướng đi của y học hiện đại.

Đó sẽ là một câu chuyện rộng lớn hơn. Không phải chỉ là việc tìm cách chiến đấu với những căn bệnh một khi nó đã xảy ra, nghiên cứu y khoa sẽ phải tập trung ngày càng nhiều hơn vào nguồn gốc khởi phát của bệnh tật. Mục đích cuối cùng sẽ là giúp chúng ta sống lâu hơn, khỏe mạnh và an toàn hơn.

Công nghệ sẽ phát hiện bệnh tật ngay từ điểm khởi phát

Trong tuyên bố của mình, Mark và Chan đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt của họ với ý tưởng giám sát máu chủ động. Đó là việc phát triển công nghệ, chẳng hạn thông qua một miếng dán hoặc thiết bị cấy ghép, có thể cho phép chúng ta theo dõi chất lượng máu một cách tự động, thường xuyên và chính xác trong suốt cả cuộc đời.

Điều này sẽ cho phép phát hiện bệnh nhiễm trùng hoặc thậm chí ung thư ngay ở thời điểm nó khởi phát. Và bởi vậy, mọi căn bệnh có thể được điều trị dễ dàng hơn.

Mặc dù rất có triển vọng, giám sát máu chủ động sẽ phải giải quyết những thách thức tương đối lớn.

Trước hết, chúng ta đều biết bệnh tật là tiềm ẩn, nếu một số lượng lớn các kết quả dương tính xuất hiện một lúc, nó sẽ gây hoang mang cho người bệnh và đặt một áp lực lớn lên hệ thống chăm sóc sức khỏe. Bởi vậy, một thiết bị giám sát máu chủ động phải đạt được độ siêu chính xác, nếu nó muốn được áp dụng trên thị trường.

Thứ hai, công nghệ cao, đơn giản và chính xác không bao giờ đi đôi với một mức giá hợp lý, nhất là ở điểm khởi đầu của nó. Chúng ta đã từng phát triển những thiết bị xét nghiệm giá rẻ, đơn giản và không đau, nhưng không phải chúng đều làm việc tốt.

Mặc dù vậy, khi nói đến những công nghệ giúp chúng ta kéo dài tuổi thọ, giám sát máu chủ động vẫn sẽ là một ý tưởng rất tiềm năng trong tương lai gần

Chúng ta đang ở giữa điểm bùng nổ của công nghệ chỉnh sửa gene

Rất nhiều yếu tố khiến cuộc sống của chúng ta không thể kéo dài hơn nằm trong bản chất di truyền. Ngày càng có nhiều bằng chứng chỉ ra những thay đổi trong cấu trúc gene chính là một trong những điều thúc đẩy quá trình lão hóa.

Để mở ra con đường can thiệp vào quá trình này, chúng ta đã có một công cụ khá hiệu quả, thậm chí là giá rẻ: CRISPR-Cas9. Kỹ thuật chỉnh sửa gene này được coi là thứ đang cách mạng hóa nền sinh học. Ngay tuần trước, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã lần đầu tiên công bố thử nghiệm thành công CRISPR trên con người.

Đó hẳn là một bước tiến lớn, mở ra cả một thập kỷ tươi sáng phía trước. CRISPR có thể được sử dụng để kéo dài cuộc sống của những người bị ảnh hưởng nặng nề từ gene bị biến đổi. Mặc dù vậy, chúng ta vẫn có thể hoài nghi rằng 10 năm vẫn quá ngắn để một công nghệ chỉnh sửa gene xuất hiện đại trà.

Ngay cả công ty startup cũng muốn kéo dài tuổi thọ cho con người

Unity Biotechnology là một công ty startup táo bạo trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Với khoản đầu từ hơn 100 triệu USD, họ đang hướng đến mục tiêu giúp những người già sống khỏe mạnh hơn.

Con đường để thực hiện điều đó như thế nào? Chúng ta biết rằng các tế bào trong cơ thể có một cơ chế khẩn cấp. Nó sẽ tự dừng mọi hoạt động của mình, một khi đã làm việc đến kiệt sức.

Điều này thực chất là một cơ chế tự bảo vệ của cơ thể. Bởi khi đã làm việc quá nhiều, tế bào phải đối mặt với những tổn thương di truyền và đột biến gen tích lũy theo thời gian. Không ngừng hoạt động và tiếp tục phân chia, nó sẽ tạo ra một dịch bệnh trong cơ thể, bởi các đột biến có thể lây lan khắp mọi nơi.

Kết quả là gì, đột biến sẽ khiến bạn tăng nguy cơ ung thư. Bởi vậy, tế bào phải dừng hoạt động và phân chia. Chúng được gọi là tế bào lão hóa và ngày càng xuất hiện nhiều hơn khi bạn có tuổi.

Nhưng Unity Biotechnology đã thực hiện thí nghiệm trên chuột và phát hiện ra rằng, nhiều khi, các tế bào đã dừng hoạt động quá sớm. Họ tin tưởng rằng đa số tế bào lão hóa có thể được kéo dài thêm thời gian phục vụ mà vẫn đảm bảo rằng chúng còn khỏe mạnh và không gây thiệt hại cho cơ thể.

Điều đó có nghĩa là gì? Không hẳn là việc kéo dài tuổi thọ, nhưng Unity Biotechnology muốn mọi người già đều trẻ trung hơn, có sức khỏe tốt hơn một khi tế bào của họ không bị lão hóa. Công ty đã từng xuất bản những nghiên cứu rất hứa hẹn trên động vật trước đây. Dự kiến, họ sẽ thực hiện thử nghiệm trên người vào năm tới.

Hiện nay, công nghệ giải mã gene có thể tầm soát được 22.000 đột biến gen ung thư di truyền (germline) trên cơ thể người.

Công nghệ giải mã gene có thể tầm soát được 22.000 đột biến gene ung thư di truyền. (Ảnh: BTC)

Trong mô hình bệnh tật hiện nay thì bệnh ung thư là một bệnh rất nguy hiểm, là mối lo lắng, gánh nặng bệnh tật của toàn nhân loại, “tử thần” này không trừ một ai.

Tuy nhiên, nhờ những nghiên cứu trong lĩnh vực y tế, tỷ lệ điều trị thành công bệnh ung thư hiện nay đã tăng gấp đôi so với những năm 1970.

Tiến sỹ Phan Minh Liêm – Thành viên Hiệp hội Di truyền Y khoa Hoa Kỳ đã nhấn mạnh như vậy khi báo cáo tại hội nghị khoa học thường niên ứng dụng công nghệ gene trong chẩn đoán, điều trị, diễn ra chiều 27/12 tại Hà Nội.

[Công nghệ chỉnh sửa gene thắp hy vọng cho nhiều bệnh nhân]

Theo ước tính của Tổ chức Ung thư toàn cầu Globocan, năm 2018 có 18,1 triệu trường hợp mắc bệnh ung thư mới và 9,6 triệu ca tử vong do ung thư. Trong đó, tại châu Á số ca ca ung thư mắc mới chiếm 48% (8.751.000 trường hợp) và số ca tử vong ở châu Á là 57% (5.477.000 trường hợp).

Với báo cáo “Ứng dụng của công nghệ Gene trong tầm soát và điều trị ung thư,” tiến sỹ Phan Minh Liêm chia sẻ về công nghệ giải mã gene giúp tìm kiếm các biện pháp theo dõi và can thiệp sớm cho từng ca bệnh.

Tiến sỹ Liêm chỉ rõ, ung thư do nhiều nhóm nguyên nhân gây nên như nhóm tác nhân sinh học (virus, vi khuẩn HP, bệnh lý…), hóa học (thuốc lá, rượu bia, ô nhiễm, thuốc bảo vệ thực vật…), vật lý (phóng xạ, tia tử ngoại…). Các tác nhân này gây đột biến gene và hệ quả là gây ung thư.

Hiện nay, công nghệ giải mã gene có thể tầm soát được 22.000 đột biến gene ung thư di truyền (germline) trên cơ thể người.

Bên cạnh việc “vạch mặt” những gene tăng nguy cơ mắc ung thư, tại hội nghị, tiến sỹ Liêm chỉ ra gene kháng kháng ung thư. Đây là loại đột biến di truyền trội, nếu người mang gene này trong cơ thể sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư: 50% trước 40 tuổi và 90% trước 60 tuổi. Nguy hiểm hơn khi cơ thể chứa gene kháng kháng ung thư còn có khả năng kháng hóa trị và kháng xạ trị cao, cũng như làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư nguy hiểm.

Theo tiến sỹ Liêm, để biết cơ thể có chứa các đột biến gene hay không thì cách làm hiện đại nhất và có cơ sở khoa học hiện nay là công nghệ giải mã gene. Công nghệ này tạo ra một cuộc cách mạng trong y học về kiểm soát dễ dàng gene ung thư trong tầm tay. Từ việc xác định đột biến gene trong cơ thể ở giai đoạn sớm giúp người bệnh được tư vấn biện pháp theo dõi và can thiệp sớm, giảm phát sinh bệnh do đột biến gene ung thư di truyền, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và phòng tránh bệnh.

Hội nghị là dịp để 800 thạc sỹ, bác sỹ đến từ các bệnh viện, phòng khám trên cả nước có cơ hội được cập nhật kiến thức mới nhất về những ứng dụng công nghệ giải mã gene trong tầm soát và điều trị ung thư, từ đó nâng cao khả năng điều trị, phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh ung thư cho người dân.

Là căn bệnh bệnh lành tính song Polyp túi mật có thể biến chứng thành ung thư túi mật nếu như không điều trị kịp thời. Những dấu hiệu và cách điều trị polyp túi mật dưới đây sẽ giúp người bệnh hiểu thêm về căn bệnh này.

1. Polyp túi mật là gì?

Polyp túi mật (hay còn gọi là u túi mật), là một dạng các u hoặc u giả mọc lên ở niêm mạc túi mật. Polyp túi mật thường được phát hiện trên siêu âm.

Đa số các polyp túi mật là vô hại, chúng chỉ là các khối cholesterol được tích tụ chứ không phải là các tế bào ung thư. Tuy nhiên, polyp túi mật cũng có thể là các khối u nhỏ, một số trong đó có thể là ung thư trong khi những khối khác là u lành tính. Những khối u nhỏ này có thể nhô ra từ bên trong các thành của túi mật.

Khi nói đến polyp túi mật, kích thước chắc chắn rất quan trọng: polyp càng lớn, càng có nguy cơ ung thư túi mật. Polyp lớn hơn 1 cm có nhiều khả năng là ung thư, vì vậy các bác sĩ thường khuyên cắt bỏ túi mật ở bệnh nhân có polyp túi mật lớn. Những polyp nhỏ hơn ít có khả năng phát triển thành ung thư.

Polyp túi mật có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cả.

2. Triệu chứng thường gặp của polyp túi mật

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh polyp túi mật là gì?

Polyp túi mật có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cả. Nhưng căn bệnh có thể gây ra cơn đau quặn mật (đau bụng từ túi mật). Cơn đau này thường do sỏi mật, nhưng nếu không tìm thấy sỏi mật, polyp túi mật có thể là nguyên nhân gây ra cơn đau.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

3. Bệnh polyp túi mật có nguy hiểm không?

Polyp túi mật là bệnh rất phổ biến ở nước ta. Mặc dù hầu hết các polyp túi mật là lành tính, nhưng một số trường hợp là ung thư. Nếu như không phát hiện và điều trị polyp túi mật dạng ung thư, sức khỏe của bạn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và có thể mắc các biến chứng.

4. Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

5. Nguyên nhân gây bệnh polyp túi mật

Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh polyp túi mật vẫn chưa được biết rõ. Những khối u này thường lành tính nhưng không lúc nào cũng vậy, thậm chí còn có một số bằng chứng cho thấy tuổi của người, sỏi mật hoặc polyp có kích thước lớn cũng có thể tiến triển thành ác tính. Tuy nhiên, vì khối u thường không được chẩn đoán cho đến khi siêu âm bụng hoặc phẫu thuật túi mật, bạn phải hiểu biết về căn bệnh để ứng phó kịp thời.

6. Nguy cơ mắc phải polyp túi mật

6.1. Những ai thường mắc phải bệnh polyp túi mật?

Polyp túi mật có thể ảnh hưởng bệnh nhân ở mọi lứa tuổi. Bạn có thể kiểm soát polyp túi mật bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.

6.2. Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh polyp túi mật?

Polyp túi mật là khối u trong túi mật. Hiện nay chúng ta có rất ít thông tin về các yếu tố dẫn đến sự xuất hiện của polyp túi mật. Tuy nhiên, sự hình thành polyp túi mật có liên quan đến quá trình chuyển hóa chất béo. Mối quan hệ giữa polyp túi mật và bệnh sử gia đình của một số bệnh cho thấy các bằng chứng để thực hiện một số nghiên cứu di truyền.

Bệnh nhân có hội chứng polyposis bẩm sinh như Peutz-Jeghers và hội chứng Gardner cũng có thể phát triển polyp túi mật.

Các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân polyp túi mật ác tính bao gồm độ tuổi trên 60, sỏi mật, viêm đường mật nguyên phát. Đặc điểm các yếu tố nguy cơ polyp bao gồm kích thước lớn hơn 6 mm, duy nhất và không có cuống.

Để có được một cái nhìn rõ về túi mật, các bác sĩ thường thực hiện phương pháp siêu âm.

7. Phương pháp điều trị polyp túi mật

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

7.1. Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh polyp túi mật?

Để có được một cái nhìn rõ về túi mật, các bác sĩ thường thực hiện phương pháp siêu âm. Bạn có thể nhìn thấy polyp túi mật trên hình ảnh siêu âm và sau đó tính toán được kích thước (và độ nguy hiểm của khối polyp) của khối u.

Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) hoặc quét chụp cắt lớp vi tính (CT) có thể giúp đánh giá được khả năng phát triển thành tế bào ung thư trong polyp túi mật lớn hơn. Bạn có thể thực hiện cả hai hình thức xét nghiệm này để liên tục theo dõi polyp túi mật nhằm phát hiện bất kỳ thay đổi đáng ngờ nào có thể cho thấy đó là ung thư túi mật.

7.2. Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh polyp túi mật?

Về cơ bản, bạn có hai lựa chọn: Xem xét và chờ đợi hoặc phẫu thuật cắt bỏ túi mật. Polyp rất nhỏ, những khối u dưới cm (hoặc ít hơn 1,5cm, theo một số nghiên cứu), bạn có thể không cần phải phẫu thuật cắt bỏ túi mật, thay vào đó có thể theo dõi thường xuyên bằng cách quét và tái đánh giá bất kỳ thay đổi đáng ngờ nào có thể cho thấy đó là ung thư túi mật.

Polyp có kích thước lớn hơn 1cm có nhiều khả năng trở thành ung thư, đặc biệt là những polyp có kích thước lớn hơn 1,5cm – các polyp này có khả năng từ 46 đến 70% chứa các tế bào ung thư.

Bạn nên tiến hành theo dõi polyp túi mật nhỏ hơn 1,5cm mỗi 3-6 tháng đến hai năm, sau đó có thể ngưng nếu không có thay đổi nào trong các polyp. Không khuyến cáo điều trị polyp kích thước nhỏ hơn 0,5cm bằng cách cắt bỏ túi mật. Trong polyp túi mật kích thước nhỏ, nguy cơ ung thư túi mật là cực kỳ hiếm.

Bạn có thể điều trị polyp túi mật ung thư bằng phẫu thuật cắt bỏ túi mật. Đối với polyp túi mật lớn, bác sĩ cũng sẽ đề nghị cắt bỏ túi mật để ngăn chặn sự phát triển của ung thư.

Quyết định làm thế nào để điều trị polyp túi mật đòi hỏi sự cân bằng kỹ lưỡng giữa các rủi ro tiềm tàng của phẫu thuật với các rủi ro tiềm ẩn của sự phát triển ung thư túi mật. Bạn có thể chú ý đến nguy cơ ung thư nói chung và thường xuyên theo dõi tình trạng của polyp túi mật để bảo vệ sức khỏe của bạn.

8. Chế độ sinh hoạt phù hợp

Polyp túi mật kiêng ăn gì và nên ăn gì?

Chế độ ăn uống có thể đóng một vai trò quan trọng. Bạn nên ăn các thực phẩm giàu chất béo và chất xơ lành mạnh để giúp ngăn ngừa sỏi mật. Ngũ cốc đã tinh chế (tìm thấy trong ngũ cốc có đường, gạo trắng, bánh mì và mì ống) và đường được cho là có nguy cơ cao gây ra bệnh túi mật. Bác sĩ cũng khuyến nghị bạn nên ăn các loại ngũ cốc như gạo nâu, bánh mì nguyên chất, chất béo từ cá và dầu ô liu.

Bên cạnh đó, khi bị polyp túi mật, bạn nên kiêng các thực phẩm có chứa chất béo “xấu” như:

• Chocolate: bạn nên kiêng ăn chocolate cho dù dưới dạng nào (thanh chocolate, sữa, bánh kem, cà phê, v.v.). Chocolate sẽ làm các triệu chứng polyp túi mật nặng hơn.
• Sữa: không nhất thiết bạn phải kiêng sữa hoàn toàn mà có thể hạn chế dùng sữa.
• Thực phẩm có chứa nhiều chất béo: những thực phẩm này sẽ người bệnh bị đau. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ quá ít hoặc không tiêu thụ chất béo sẽ dẫn đến sụt cân nhanh chóng, gây ra chóng mặt và đau đầu.
• Rượu: có tác hại không những đối với túi mật, mà còn ảnh hưởng xấu đến gan. Vì vậy, bạn nên hạn chế uống rượu khi bị bệnh.